عراق به سمت جنگ داخلی می‌رود؟

به گزارش مجله خبری نگار/خراسان-حامد رحیم پور: تحولات پرشتاب عراق که همواره بن بست سیاسی والتهاب و آشوب در ۱۰ ماه اخیر ضمیمه آن بوده است، وارد مرحله جدیدی شد، به طوری که پیش بینی شرایط آینده تحولات این کشور بسیار سخت و دشوار شده است، اما به نظر می‌رسد که بر اساس تداوم روند کنونی با گذر زمان راه‌های مسالمت آمیز خروج از این بحران کم رنگ‌تر می‌شود و گزینه‌های نگران کننده و بی‌ثبات‌ساز فرصت بیشتری برای عرض‌اندام در کنش نخبگان، احزاب و ائتلاف‌های سیاسی پیدا خواهند کرد. دیروز مقتدی صدر با صدور بیانیه‌ای والبته در اقدامی تاکتیکی، کناره‌گیری خود را از فعالیت‌های سیاسی اعلام کرد. هر چند که از ابتدا به نظر می‌رسید بیانیه آیت‌ا... العظمی سید کاظم حسینی حائری و انتقادات تلویحی وی از مقتدی، واکنش تند وی را به همراه داشته باشد. در فضای سیاسی عراق، کمتر پیش آمده فرد یا جریانی دست به انتقاد از شخص مقتدی بزند؛ آن هم فردی در قامت یک مرجع تقلید که از قضا بسیاری از بدنه سنتی جریان صدر مقلد وی هستند. آیت‌ا... حائری در بیانیه خود به سه نکته مهم اشاره کرد:

یک) بر همه مومنان لازم است که از، ولی فقیه، رهبر انقلاب اسلامی، حضرت آیت‌ا... العظمی سیدعلی خامنه‌ای (دام ظله) اطاعت کنند چرا که ایشان بهترین و شایسته‌ترین شخص برای رهبری امت و اداره مبارزه با نیرو‌های ستمگر و مستکبر در این شرایط هستند که نیرو‌های کفر و شر ضد اسلام محمدی اصیل هم قسم شده‌اند.

دو) بر فرزندان دو شهید صدر که رحمت خدا بر آن دو باد، لازم است که بدانند که دوستی آن دو شهید، اگر با ایمان به روش آن دو در عمل صالح و با پیروی واقعی از اهداف آن دو همراه نباشد، کافی نخواهد بود و بدانند که تنها ادعا یا نسبت خویشاوندی به آن دو شهید کفایت نمی‌کند و هر کس تلاش کند به نام آن دو شهید، بین فرزندان امت و مذهب تفرقه بیندازد یا به نام آن دو رهبری را بر عهده گیرد در حالی که فاقد درجه اجتهاد و دیگر شرایط قید شده در رهبری شرعی است، در واقع او صدری نخواهد بود هرچند چنین ادعایی کند یا نسبتی داشته باشد.

سه) همه مومنان را به حمایت از الحشد الشعبی مقدس سفارش می‌کنم و همه باید از آن به عنوان نیرویی مستقل که در دیگر نیرو‌ها وارد نشده است، حمایت و آن را تایید کنند، زیرا همان گونه که بار‌ها تاکید کرده‌ام، کنار دیگر نیرو‌های مسلح عراقی، قلعه محکم و دست توانا برای کسانی است که در پی امنیت و منافع مردم کشور عراق هستند. نکته این جاست که آیت ا... العظمی محمد صدر (پدرِ مقتدی صدر) قبل از شهادتش به صراحت بیان کرده بود بعد از وی از آیت ا... العظمی سید کاظم حائری اطاعت شود و حالا آیت ا... حائری، دیروز وپس از استعفا از مرجعیت به وضوح اظهار و اعلان می‌دارد که آیت ا... العظمی خامنه‌ای بهترین فرد و مرجع اعلم برای اداره امور امت اسلامی است وباید از ایشان اطاعت شود. چنین اتفاقی اصلا مورد انتظار مقتدی صدری که همواره تلاش می‌کند از پله دین، به قدرت برسد، نبود و وی به شدت دچار به هم ریختگی شد و سعی کرد با اعلام استعفا و بروز التهاب و بحران آفرینی توصیه‌های آیت ا... حائری را به حاشیه ببرد.

مقتدی خود را پیروز اصلی انتخابات سال گذشته می‌داند، اما با ناکامی در تشکیل دولت اکثریت ملی، با هدف انحلال پارلمان و برگزاری مجدد انتخابات اقدام به استعفای دسته جمعی نمایندگانش از پارلمان کرد. اما این ترفند مثمر واقع نشد و با مشاهده بارقه‌های اولیه موفقیت چارچوب هماهنگی شیعی برای انتخاب نخست وزیر و در نهایت پایان دادن به بن بست سیاسی حتی بدون مشارکت جریان صدر، سران این جریان تنها چاره کار را متوقف کردن روند اقدامات چارچوب هماهنگی از این طریق دیدند.

مقتدی بار‌ها انگشت اتهام فساد سیاسی و مالی را به سمت سران چارچوب هماهنگی شیعیان دراز کرد، بار‌ها چوب لای چرخ فرایند سیاسی گذاشت، برای پیشبرد برنامه‌های خود بار‌ها هوادارانش را به خیابان‌ها کشاند، بارهابه پارلمان یورش برد، دوئل خیابانی گذاشت و... اما تا بدین جای کارموفقیت عینی در فضای سیاسی حاکمان عراق نداشته است.

نکته این جاست که متحدان صدرهم، یعنی حزب دموکرات کردستان عراق و ائتلاف حاکمیت به رهبری محمد الحلبوسی، به مرور در حال دور شدن از نوع بازی سیاسی صدر و تاکتیک‌ها و راهبرد‌های تقابلی آن هستند واز طرفی دیگرچارچوب هماهنگی که با استعفای نمایندگان جریان صدر قاطعانه اکثریت کرسی‌های پارلمانی را از آن خود کرده با نشان دادن گوشه‌ای از بدنه اجتماعی گسترده هواداران در اعتصابات خیابانی روز‌های گذشته، ثابت کرد که به اعتماد به نفس لازم برای پیشبرد مسیر تشکیل دولت جدید بدون صدر نیز رسیده است. بنا بر این به نظر می‌رسد که مقتدی صدررویکرد ضد ایرانی خود را تشدید کند و برای موازنه این وضعیت، بیش از گذشته به کشور‌های عربی حوزه خلیج فارس خاصه عربستان سعودی نزدیک شود.

همچنان که الکاظمی نیزچند سالی است در حال نزدیک شدنِ قابل تامل به محور عربی-آمریکایی مخالف ایران در منطقه است. از این رو باید منتظر بازگشت مقتدی به عرصه سیاسی طی هفته‌های آینده بود. هرچند با بیانیه آیت ا... حائری نیز باید شاهد کاهش فرمانبرداری پیروان مقتدی از او بود. البته بدیهی است که التهاب در خیابان وماندن در میدان می‌تواند با نقش‌آفرینی بازیگران مداخله‌گر همانند سرویس‌های اطلاعاتی بیگانه یا عناصر بعثی و داعش و ...، هزینه توافق احتمالی را که تنها راه چاره برای خروج از بحران است، بسیار بالا ببرد. هزینه‌ای حتی به قیمت برپایی یک جنگ داخلی!